De schrijfster Elke Wiss vindt dat het boek Socrates op Sneakers voor Dappere Denkers is.
Die mensen durven te twijfelen, onderzoeken in plaats van zeker weten en het niet-weten durven omarmen. De moed om niet meteen te roepen, maar eerst te zwijgen.En om dan de onderzoekende vraag te stellen. Het ontwikkelen van moed en het risico op ongemak verdragen hoort bij het ontwikkelen van je socratische houding.
Herken jij je hierin? Ik (nog) niet helemaal.
Elke Wiss werkt vanuit de praktische filosofie en past dat toe in gesprekken. Wat aansluit bij onze theorie is dat er bij deze aanpak in het gesprek zelf het denken wordt aangezet. En dat er daardoor ook een wisseling van perspectief mogelijk is. Leren te onderzoeken zonder te willen winnen of overtuigen.
Je ontwikkelt een “Perspectivische lenigheid”: het vermogen om buiten je eigen kader, opinies, opvattingen te denken.
Een vraag is volgen Wiss een uitnodiging. Een uitnodiging tot nadenken, uitleggen, aanscherpen, verdiepen, informatie verschaffen, onderzoeken, verbinden.
De vraag vraagt ook durf om vanuit een open, nieuwsgierige houding te luisteren en te kijken. De kunst is dan daarbij bij het verhaal van de ander te blijven. Het kan het denken in beweging zetten of juist leiden tot verheldering, nieuwe inzichten of een nieuw perspectief voor de beantwoorder van die vraag.
Met deze definitie sluiten we ook een aantal dingen uit. Een vraag is niet: advies geven, hypotheses checken, invullen, een mening delen, een suggestie doen.
Wat maakt vragen stellen nog niet zo makkelijk?
Elke Wiss beschrijft in haar boek een aantal oorzaken:
1.BIOLOGIE: over jezelf praten is véél lekkerder dan vragen stellen;
2 VRAAGVREES: vragen is soms hartstikke eng;
3 SCOREN: je scoort beter met een mening dan met een vraag;
4 OBJECTIVITEIT: we zijn verleerd objectief te redeneren;
5 TIJD: we denken dat het tijd kost om goede vragen te stellen;
6 COMPETENTIE: we krijgen het niet geleerd.
Wat is een socratische houding?
‘Enkel hij die zichzelf kent, en weet dat hij niets weet, heeft ruimte voor werkelijke kennis,’ aldus Socrates.
Een vragende houding is precies de houding die Socrates belichaamde: een onwetende, verwonderde, soms zelfs onbenullige houding. Zelfs de dingen die we doorgaans aannemen, die vanzelfsprekend lijken, stelde hij ter discussie en werden door hem bevraagd. Het feit dat we denken zeker te weten weerhoudt ons ervan wezenlijke vragen stellen.
RECEPT VOOR EEN SOCRATISCHE HOUDING
-
Nieuwsgierigheid als basis;
-
Een flinke scheut onwetendheid;
-
Een theelepel naïviteit;
-
Een snufje wens tot verdieping;
-
Een portie geduld;
-
Oordelen bewaard in de koelkast;
-
Tijd;
-
Leegte in je hoofd en openheid in je ogen;
-
Een pond empathische nulstand.
Reageeren vooral….. DURF!!!
