Het gedragsmodel van Bateson en Dilts
De antropoloog Gregory Bateson heeft in samenwerking met Robert Dilts een model voor gedragsverandering ontwikkeld, het model van de logische niveaus. Dit model gaat er van uit dat het onvoldoende is om alleen het gedrag van mensen te begrijpen en te kennen (en dus alleen op gedrag te sturen). Er zijn meer niveaus (innerlijke factoren) in het menselijke systeem die in relatie staan met het gedrag en daar invloed op hebben. De 6 logische niveaus geven een onderscheid in niveaus aan waarop doelen stellen, visie en missie op het persoonlijke vlak zich afspelen. Hierdoor ontstaan belangrijke vragen, zoals: houd ik met het formuleren van mijn doelen wel rekening met de context?
Welke capaciteiten heb ik en welke dien ik aan te leren om mijn missie en visie te bereiken?
Deze zes logische niveaus zijn volgens Dilts in samenhang belangrijk bij het veranderen van gedrag en het leren (zowel bewust als onbewust). Omdat Bateson en Dilts de logische niveaus vanuit een de systeemtheorie hebben ontwikkeld, werkt volgens hen een verandering op één niveau door op alle andere niveaus, zowel naar boven als naar beneden en visa versa. Waarbij gezegd moet worden dat interventies en veranderingen op een hoger niveau krachtiger doorwerken naar beneden dan andersom. Volgens Bateson en Dilts is een collectief gedragsprobleem terug te voeren naar een discrepantie met hogere niveaus in de hiërarchie binnen een organisatie.
Bateson gaat ervan uit dat medewerkers gedrag laten zien dat past en passend is in de omgeving waarin zij zich bevinden. Dat de organisatie dus gedrag van medewerkers krijgt dat hij verdient.
Dilts geeft ons een instrument om achter iemands gedrag te zoeken naar diens missie.
Vaardigheden zoals goed uitvragen en actief luisteren kunnen hierbij ingezet worden. Het vormt natuurlijk ook een goed instrument om een bestaande missie of visie te beoordelen.
Het model van de logische niveaus helpt ons dus:
• met het ontwikkelen van doelen, visie en missie
• met het achterhalen/helpen te verwoorden van iemands doelen, visie en missie
• met het beoordelen van doelen, visie en missie
De volgende logische niveaus zijn te onderscheiden:
Omgeving
Datgene waar we op reageren, wat ons omringt, de andere mensen met wie we in aanraking komen. Alles wat buiten het individu of de organisatie ligt.
Gedrag
De specifieke handelingen die we uitvoeren, ongeacht ons vermogen. Al datgene dat met een filmcamera vast te leggen valt. Dit is echter slechts het topje van de ijsberg.
Vaardigheden/Competenties
Vaardigheden, bekwaamheden, kwaliteiten, talenten, hulpbronnen en tactieken waar we in ons bestaan gebruik van maken.
Waarden/overtuigingen
Het scala van ideeën die we voor waar aanhouden en die we gebruiken als basis voor ons dagelijks handelen. Onze overtuigingen kunnen ons toestaan bepaalde dingen te doen, maar kunnen ons evenzeer beperkingen opleggen. Waarden zijn de dingen die we belangrijk vinden in het leven dat we leiden. Ook zij vormen een sterke sturing in ons handelen.
Identiteit
Het fundamentele ik-gevoel, hoe een persoon over zichzelf denkt.
Identiteit kunnen we op twee niveaus aangeven. Ten eerste ontlenen wij onze identiteit aan ons werk c.q. Onze maatschappelijke positie. Ten tweede vormt ons gedrag en met name hoe onze omgeving dat gedrag beoordeelt, ook onze identiteit.
Missie/Visie
Dit is het hoogste niveau, het fundament van ons bestaan. Het verwijst naar het grotere geheel, waarvan je deel uitmaakt. Er worden vragen gesteld als: “waarom zijn wij hier?” En “wat is de zin van ons bestaan?” Op dit niveau heeft men het ook wel eens over een levensopdracht, ofwel een missie. Een verandering op dit niveau heeft onherroepelijk vele gevolgen op alle andere niveaus.
Reageer